Determinanty zadłużenia gospodarstw domowych były przedmiotem wielu badań naukowych, w których za kluczowy czynnik wpływający na zadłużenie uznawano dochód, ponieważ warunkuje on zdolność kredytową w bankach. Jednocześnie w dziedzinie finansów behawioralnych wskazuje się na znaczenie czynników subiektywnych w podejmowaniu decyzji finansowych. Celem badania omawianego w artykule jest weryfikacja wpływu subiektywnej oceny sytuacji materialnej, zwanej samopoczuciem finansowym, na zadłużenie gospodarstw domowych. Badanie przeprowadzono na podstawie danych wtórnych Głównego Urzędu Statystycznego i Narodowego Banku Polskiego za lata 2009–2020, z zastosowaniem regresji liniowej, w której zmiennymi objaśnianymi były szeregi czasowe związane z zadłużeniem, a zmiennymi objaśniającymi – szeregi czasowe związane z dochodem i samopoczuciem finansowym. Badanie potwierdziło, że odpowiednie uwzględnienie subiektywnej oceny sytuacji materialnej pozwala na lepsze modelowanie zadłużenia niż sam dochód rozporządzalny. Wynika z niego również, że chętniej zadłużają się osoby oceniające swoją sytuację materialną jako bardzo dobrą niż te, które uważają, że ich sytuacja materialna jest przeciętna. Dodatkowo wraz ze wzrostem oceny samopoczucia finansowego spada zadłużenie gospodarstw domowych w walucie obcej.
subiektywna ocena sytuacji materialnej, samopoczucie finansowe, zadłużenie, gospodarstwa domowe
G210, G500, C130
Aboagye, J., Jung, J. Y. (2018). Debt Holding, Financial Behavior, and Financial Satisfaction. Journal of Financial Counseling and Planning, 29(2), 208–218. https://doi.org/10.1891/10523073.29.2.208/
Adams, J., Amedah, S. A., Fougere, M. (2020). Measuring the Effect of Child Benefit on Household Expenditures: Evidence from Canadian Households’ Survey Data. Open Journal of Social Sciences, 8(6), 44–58. https://doi.org/10.4236/jss.2020.86005
Aguiar, M., Hurst, E. (2005). Consumption versus Expenditure. Journal of Political Economy, 113(5), 919–948. https://doi.org/10.1086/491590
Aguiar, M., Hurst, E. (2007). Life-Cycle Prices and Production. American Economic Review, 97(5), 1533–1559. https://doi.org/10.1257/aer.97.5.1533
Aguiar, M., Hurst, E. (2008). Permanent Income Hypothesis. W: S. N. Durlauf, L. E. Blume (red.), The New Palgrave Dictionary of Economics (s. 4886–4889). Palgrave Macmillan.
Aidoo-Mensah, D. (2018). Savings and income relationships among households: a review of the literature. Agricultural Socio-Economics Journal, 18(3), 133–143. https://doi.org/10.21776/ub.agrise.2018.018.3.6
Alessie, R., Angelini, V., van Santen, P. (2013). Pension wealth and household savings in Europe: Evidence from Sharelife. European Economic Review, 63, 308–328. https://doi.org/10.1016/j.euroecorev.2013.04.009
Alsemgeest, L. (2015). Arguments for and against financial literacy education: Where to go from here?. International Journal of Consumer Studies, 39(2), 155–161. https://doi.org/10.1111/ijcs.12163
Ammad, S., Ahmed, Q. M. (2020). Comparative Efficacy of Life-Cycle and Absolute Income Hypothesis in Pakistan. The Journal of Developing Areas, 54(1), 75–87. https://doi.org/10.1353/jda.2020.0005
Ando, A., Modigliani, F. (1963). The “Life Cycle” Hypothesis of Saving: Aggregate Implications and Tests. The American Economic Review, 53(1), 55–84.
Arber, S., Fenn, K., Meadows, R. (2014). Subjective financial well-being, income and health inequalities in mid and later life in Britain. Social Science and Medicine, 100, 12–20. https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2013.10.016
Attanasio, O. P., Banks, J., Meghir, C., Weber, G. (1999). Humps and Bumps in Lifetime Consumption. Journal of Business and Economic Statistics, 17(1), 22–35. https://doi.org/10.2307/1392236
Attanasio, O. P., Browning, M. (1995). Consumption over the Life Cycle and over the Business Cycle. American Economic Review, 85(5), 1118–1137.
Attanasio, O. P., Weber, G. (1995). Is Consumption Growth consistent with Intertemporal Optimization? Evidence from the Consumer Expenditure Survey. Journal of Political Economy, 103(6), 1121–1157. http://dx.doi.org/10.1086/601443
Baker, W., Dumont, G. (2014). Equity Analyst Recommendations: A Case for Affirmative Disclosure?. Journal of Consumer Affairs, 48(1), 96–123. https://doi.org/10.1111/joca.12030
Bańbuła, P. (2006). Oszczędności i wybór międzyokresowy – podejście behawioralne. Materiały i Studia, (208). https://ssl.nbp.pl/publikacje/materialy_i_studia/ms208.pdf
Becker, G. S. (1965). A theory of the allocation of time. Economic Journal, 75(299), 493–517. https://doi.org/10.2307/2228949
Bernheim, B. D., Skinner, J., Weinberg, S. (2001). What Accounts for the Variation in Retirement Wealth Among U.S. Households?. American Economic Review, 91(4), 832–857.
Bialowolski, P., Weziak-Bialowolska, D., McNeely, E. (2021). The Role of Financial Fragility and Financial Control for Well-Being. Social Indicators Research, 155(3), 1137–1157. https://doi.org/10.1007/s11205-021-02627-5
Białowolski, P., Cwynar, A., Cwynar, W., Węziak-Białowolska, D. (2020). Consumer debt attitudes: The role of gender, debt knowledge and skills. International Journal of Consumer Studies, 44(3), 191–205. https://doi.org/10.1111/ijcs.12558
Bonke, J., Browning, M. (2009). The distribution of financial well-being and income within the household. Review of Economics of the Household, 7(1), 31–42. https://doi.org/10.1007/s11150-008-9044-3
Bozio, A., Emmerson, C., O’Dea, C., Tetlow, G. (2013). Savings and Wealth of the lifetime Rich: Evidence from the UK and US (IFS Working Papers No. W13/30). https://ifs.org.uk/sites/default/files/output_url_files/wp201330.pdf
Brady, D., Giesselmann, M., Kohler, U., Radenacker, A. (2018). How to measure and proxy permanent income: evidence from Germany and the U.S. Journal of Economic Inequality, 16(3), 321–345. https://doi.org/10.1007/s10888-017-9363-9
Browning, M., Collado, M. D. (2001). The Response of Expenditures to Anticipated Income Changes: Panel Data Estimates. American Economic Review, 91(3), 681–692. https://doi.org/10.1257/aer.91.3.681
Brzeziński, M. (2002). Wpływ nierówności dochodowej na dobrobyt społeczny w Polsce w latach 1987–1997. Gospodarka Narodowa, (9), 41–60.
Chu, Z., Wang, Z., Xiao, J. J., Zhang, W. (2017). Financial literacy, portfolio choice and financial well-being. Social Indicators Research, 132(2), 799–820. https://doi.org/10.1007/s11205-016-1309-2
Cochrane, J. H. (1991). A simple Test of Consumption Insurance. Journal of Political Economy, 99(5), 957–976. https://doi.org/10.1086/261785.
Coletta, M., De Bonis, R., Piermattei, S. (2014). The determinants of household debt: a cross-country analysis. (Bank of Italy Working Papers No. 989). http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2571267
De Nardi, M. (2015). Quantitative models of wealth inequality: A survey (NBER Working Paper No. 21106). http://www.nber.org/papers/w21106
Djankova, S., McLiesha, C., Shleiferb, A. (2007). Private credit in 129 countries. Journal of Financial Economics, 84(2), 299–329. https://doi.org/10.1016/j.jfineco.2006.03.004
Dolan, P., Peasgood, T., White, M. (2008). Do we really know what makes us happy? A review of the economic literature on the factors associated with subjective well-being. Journal of Economic Psychology, 29(1), 94–122. https://doi.org/10.1016/j.joep.2007.09.001
Dorsey, J. D., Hill, P., Moran, N., Nations, A. C., Reshadi, F., Shanks, I., Williams, J. D. (2019). Leveraging the existing US healthcare structure for consumer financial well-being: barriers, opportunities, and a framework toward future research. Journal of Consumer Affairs, 54(1), 70–99. https://doi.org/10.1111/joca.12274
Duczkowski, N. (2022). Application of reduced social welfare functions for estimating household insurance expenditures in Poland. Wiadomości Ubezpieczeniowe, (1), 75–96. https://doi.org/10.33995/wu2022.1.5
Dynan, K. E., Skinner, J., Zeldes, S. P. (2004). Do the Rich Save More?. Journal of Political Economy, 112(2), 397–444. http://dx.doi.org/10.1086/381475
Friedman, M. (1957). A Theory of the Consumption Function. Princeton University Press. https://www.nber.org/books-and-chapters/theory-consumption-function
Ganic, M., Mamuti, A. (2020). A Re-examination of the Validity of the Life Cycle Hypothesis (LCH): Evidence from Emerging Europe. Croatian Economic Survey, 22(2), 73–99. https://doi.org/10.15179/ces.22.2.3.://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/wz_budzety_gospodarstw_domowych_w_2009.pdf
Główny Urząd Statystyczny. (2011). Budżety gospodarstw domowych w 2010 r. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/warunki-zycia/dochody-wydatki-i-warunki-zycia-ludnosci/budzety-gospodarstw-domowych-w-2020-roku,9,15.html [Archiwum].
Główny Urząd Statystyczny. (2012). Budżety gospodarstw domowych w 2011 r. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/warunki-zycia/dochody-wydatki-i-warunki-zycia-ludnosci/budzety-gospodarstw-domowych-w-2011-r-,9,6.html
Główny Urząd Statystyczny. (2013). Budżety gospodarstw domowych w 2012 r. https://stat.gov.pl /obszary-tematyczne/warunki-zycia/dochody-wydatki-i-warunki-zycia-ludnosci/budzety-gospodarstw -domowych-w-2012-r-,9,7.html
Główny Urząd Statystyczny. (2014). Budżety gospodarstw domowych w 2013 r. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/warunki-zycia/dochody-wydatki-i-warunki-zycia-ludnosci/budzety-gospodarstw-domowych-w-2013-r-,9,8.html
Główny Urząd Statystyczny. (2015). Budżety gospodarstw domowych w 2014 r. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/warunki-zycia/dochody-wydatki-i-warunki-zycia-ludnosci/budzety-gospodarstw-domowych-w-2014-r-,9,9.html
Główny Urząd Statystyczny. (2016). Budżety gospodarstw domowych w 2015 r. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/warunki-zycia/dochody-wydatki-i-warunki-zycia-ludnosci/budzety-gospodarstw-domowych-w-2015-r-,9,10.html
Główny Urząd Statystyczny. (2017). Budżety gospodarstw domowych w 2016 r. https://stat.gov.pl-obszary-tematyczne/warunki-zycia/dochody-wydatki-i-warunki-zycia-ludnosci/budzety-gospodarstw-domowych-w-2016-r-,9,11.html
Główny Urząd Statystyczny. (2018). Budżety gospodarstw domowych w 2017 r. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/warunki-zycia/dochody-wydatki-i-warunki-zycia-ludnosci/budzety-gospodarstw-domowych-w-2017-r-,9,12.html
Główny Urząd Statystyczny. (2019). Budżety gospodarstw domowych w 2018 r. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/warunki-zycia/dochody-wydatki-i-warunki-zycia-ludnosci/budzety-gospodarstw-domowych-w-2018-r-,9,13.html
Główny Urząd Statystyczny. (2020). Budżety gospodarstw domowych w 2019 r. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/warunki-zycia/dochody-wydatki-i-warunki-zycia-ludnosci/budzety-gospodarstw-domowych-w-2019-roku,9,14.html
Główny Urząd Statystyczny. (2021). Budżety gospodarstw domowych w 2020 r. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/warunki-zycia/dochody-wydatki-i-warunki-zycia-ludnosci/budzety-gospodarstw-domowych-w-2020-roku,9,15.html
Główny Urząd Statystyczny. (2022). Rachunki kwartalne produktu krajowego brutto w latach 2017–2021. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rachunki-narodowe/kwartalne-rachunki-narodowe/rachunki-kwartalne-produktu-krajowego-brutto-w-latach-2017-2021,6,16.html
Gourinchas, P. O., Parker, J. A. (2002). Consumption over the life-cycle. Econometrica, 70(1), 47–89. https://doi.org/10.1111/1468-0262.00269
Hall, R. E. (1978). Stochastic Implications of the Life Cycle-Permanent Income Hypothesis: Theory and Evidence. Journal of Political Economy, 86(6), 971–987. https://doi.org/10.1086/260724
Hampson, D. P., Ma, S., Wang, Y. (2018). Perceived financial well-being and its effect on domestic product purchases: An empirical investigation in Brazil. International Marketing Review, 35(6), 914–935. https://doi.org/10.1108/IMR-12-2017-0248.
Hampson, D. P., McGoldrick, P. J. (2017). Antecedents of consumer price consciousness in a turbulent economy. International Journal of Consumer Studies, 41(4), 404–414. https://doi.org/10.1111/ijcs.12344
Hansen, T. (2017). The moderating effects of financial broad-scope trust on consumer knowledge, cognitive effort, and financial healthiness. Journal of Consumer Behaviour, 16(2), 161–175. https://doi.org/10.1002/cb.1621
Hayakawa, H. (2019). Time Preferences, Intertemporal Optimization, and the Permanent Income-Life Cycle Hypothesis. Growth, 6(1), 1–11. https://doi.org/10.20448/journal.511.2019.61.1.11
Helm, S., Serido, J., Ahn, S. Y., Ligon, V., Shim, S. (2019). Materialist values, financial and proenvironmental behaviors, and well-being. Young Consumers, 20(4), 264–284. https://doi.org/10.1108/YC-10-2018-0867
Hira, T. K. (2012). Promoting sustainable financial behaviour: Implications for education and research. International Journal of Consumer Studies, 36(5), 502–507. https://doi.org/10.1111/j.1470-6431.2012.01115.x
Holzmann, R., Ayuso, M., Alaminos, E., Bravo, J. (2019). Life Cycle Saving and Dissaving Revisitedacross Three-Tiered Income Groups: Starting Hypotheses, Refinement through Literature Review, and Ideas for Empirical Testing (IZA Discussion Paper No. 12655). https://www.iza.org/publications/dp/12655/life-cycle-saving-and-dissaving-revisited-across-three-tiered-income-groups-starting-hypotheses-refinement-through-literature-review-and-ideas-for-empirical-testing
Hone, Z., Marisennayya, S. (2019). Determinants of Household Consumption Expenditure in Debremarkos Town, Amhara Region, Ethiopia. American Academic Scientific Research Journal for Engineering, Technology, and Sciences, 62(1), 124–144. https://asrjetsjournal.org/index.php/American_Scientific_Journal/article/view/5230
Hsieh, C. T. (2003). Do Consumers React to Anticipated Income Changes? Evidence from the Alaska Permanent Fund. American Economic Review, 93(1), 397–405. https://doi.org/10.1257/000282803321455377
Lim, H. N., Heckman, S. J., Letkiewicz, J. C., Montalto, C. P. (2014). Financial Stress, Self-Efficacy, and Financial Help-Seeking Behavior of College Students. Journal of Financial Counseling and Planning, 25(2), 148–160.
Losada-Otálora, M., Alkire, L. (2019). Investigating the transformative impact of bank transparency on consumers’ financial well-being. International Journal of Bank Marketing, 37(4), 1062–1079, https://doi.org/10.1108/IJBM-03-2018-0079
Losada-Otalora, M., Valencia Garcés, C. A., Juliao-Rossi, J., Donado, P. M., Ramírez, F. E. (2018). Enhancing customer knowledge: The role of banks in financial well-being. Journal of Service Theory and Practice, 30(4/5), 459–582. https://doi.org/10.1108/JSTP-09-2017-0176
Lusch, R. F., Vargo, S. L. (2006). Service-dominant logic: reactions, reflections and refinements. Marketing Theory, 6(3), 281–288. https://doi.org/10.1177/1470593106066781
Łukasiewicz, P., Koszela, G., Orłowski, A. (2006). Wpływ wyboru skali ekwiwalentności na wyniki w zakresie pomiaru ubóstwa i koncentracji dochodów. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, (60), 207–217. http://sj.wne.sggw.pl/pdf/EIOGZ_2006_n60_s207.pdf
Magri, S. (2002). Italian households’ debt: determinants of demand and supply (Bank of Italy working papers No. 454). https://ideas.repec.org/p/bdi/wptemi/td_454_02.html.
Martini, A., Spataro, L. (2022). The contribution of Carlo Casarosa on the forerunners of the life cycle hypothesis by Franco Modigliani and Richard Brumberg. International Review of Economics, 69(1), 71–101. https://doi.org/10.1007/s12232-021-00386-w
Mazurek-Krasodomska, E. (2011). Sytuacja finansowa gospodarstw domowych i jej determinanty. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, (174), 550–561. https://dbc.wroc.pl/publication/141878/edition/73256/sytuacja-finansowa-gospodarstw-domowych-i-jej-determinanty-mazurek-krasodomska-ewa?language=en
Meier, S., Sprenger, C. D. (2013). Discounting financial literacy: Time preferences and participationin financial education programs. Journal of Economic Behavior and Organization, 95, 159–174. https://doi.org/10.1016/j.jebo.2012.02.024
Mende, M., van Doorn, J. (2015). Coproduction of transformative services as a pathway to improved consumer well-being: findings from a longitudinal study on financial counseling. Journal of Service Research, 18(3), 351–368. https://doi.org/10.1177/1094670514559001
Nakajima, M., Telyukova, I. A. (2016). Housing and Saving in Retirement Across Countries. W: J. E. Stiglitz, M. Guzman (red.), Contemporary Issues in Microeconomics. International Economic Association Series (s. 88–126). Palgrave Macmillan. https://doi.org/10.1057/9781137529718_6
Nanda, A. P., Banerjee, R. (2021). Consumer’s subjective financial well-being: A systematic review and research agenda. International Journal of Consumer Studies, 45(4), 750–776. https://doi.org/10.1111/ijcs.12668
Narodowy Bank Polski. (b.r.). Należności i zobowiązania monetarnych instytucji finansowych i banków. Pobrane 12 grudnia 2021 r. z https://www.nbp.pl/home.aspx?f=/statystyka/pieniezna_i_bankowa/nal_zobow.html
Netemeyer, R. G., Warmath, D., Fernandes, D., Lynch, J. G. (2018). How am I doing? Perceived financial well-being, its potential antecedents, and its relation to overall well-being. Journal of Consumer Research, 45(1), 68–89. https://doi.org/10.1093/jcr/ucx109
Newmeyer, C., Warmath, D., O’Connor, G. E., Wong, N. (2020). Is savings automation helpful to liquid savings? It depends on whether you have a savings habit. Journal of Public Policy & Marketing, 40(2), 1–13. https://doi.org/10.1177/0743915620950216
Nicolini, G., Cude, B. J. (2019). The influence of financial well-being on pawnshop use. The Journal of Consumer Affairs, 53(4), 1674–1692. https://doi.org/10.1111/joca.12244
Norvilitis, J. M., Merwin, M. M., Osberg, T. M., Roehling, P. V., Young, P., Kamas, M. M. (2006). Personality factors, money attitudes, financial knowledge, and credit-card debt in college students. Journal of Applied Social Psychology, 36(6), 1395–1413. https://doi.org/10.1111/j.0021-9029.2006.00065.x
Padmaja, S. S., Ali, J. (2019). Correlates of agrarian indebtedness in rural India. Journal of Agribusiness in Developing and Emerging Economies, 9(2), 125–138. https://doi.org/10.1108/JADEE-07-2017-0074
Parker, J. (1999). The reaction of household consumption to predictable changes in payroll tax rates. American Economic Review, 89(4), 959–973. https://doi.org/10.1257/aer.89.4.959
Pereira, M. C., Coelho, F. (2019). Mindfulness, money attitudes, and credit. The Journal of Consumer Affairs, 53(2), 424–454. https://doi.org/10.1111/joca.12197.
Ponchio, M. C., Cordeiro, R. A., Gonçalves, V. N. (2019). Personal factors as antecedents of perceived financial well-being: Evidence from Brazil. International Journal of Bank Marketing, 37(4), 1004–1024. https://doi.org/10.1108/IJBM-03-2018-0077
Rancan, A. (2020). From dynamics to stabilisation: Albert Ando and Franco Modigliani’s contributions to the theory of economic growth and fluctuations (1959–1970). The European Journal of the History of Economic Thought, 27(4), 635–660. https://doi.org/10.1080/09672567.20201779482
Robb, C. A., Chatterjee, S., Porto, N., Cude, B. J. (2019). The Influence of Student Loan Debt on Financial Satisfaction. Journal of Family and Economic Issues, 40(1), 51–73. https://doi.org/10.1007/s10834-018-9599-y
Rodríguez, S. B., Díaz-Jímenez, J., Quadrini, V., Ríos-Rull, J. V. (2002). Updated Facts on the U.S. Distributions of Earnings, Income and Wealth. Federal Reserve Bank of Minneapolis QuarterlyReview, 26(3), 2–35. https://www.sas.upenn.edu/~vr0j/papers/qr2631.pdf
Rogowski, W., Lipski, M. (2019). Oszczędności i kredyty polskich gospodarstw domowych. Zeszyty Naukowe PWSZ w Płocku. Nauki Ekonomiczne, 30, 157–168. https://doi.org/10.19251/ne/2019.30(10)
Schmeiser, M. D., Seligman, J. S. (2013). Using the right yardstick: Assessing financial literacy measures by way of financial well-being. The Journal of Consumer Affairs, 47(2), 243–262. https://doi.org/10.1111/joca.12010
Shea, J. (1995). Union Contracts and the Life-Cycle / Permanent-Income Hypothesis. The American Economic Review, 85(1), 186–200.
Shim, S., Serido, J., Tang, C. (2013). After the global financial crash: Individual factors differentiating young adult consumers’ trust in banks and financial institutions. Journal of Retailing and Consumer Services, 20(1), 26–33. https://doi.org/10.1016/j.jretconser.2012.10.001
Shim, S., Xiao, J. J., Barber, B. L., Lyons, A. C. (2009). Pathways to life success: A conceptual model of financial well-being for young adults. Journal of Applied Developmental Psychology, 30(6), 708–723. https://doi.org/10.1016/j.appdev.2009.02.003
Souleles, N. (1999). The Response of Household Consumption to Income Tax Refunds. American Economic Review, 89(4), 947–958.
Strömbäck, C., Skagerlund, K., Västfjäll, D., Tinghög, G. (2020). Subjective self-control but not objective measures of executive functions predicts financial behavior and well-being. Journal of Behavioral and Experimental Finance, 27. https://doi.org/10.1016/j.jbef.2020.100339
Tach, L. M., Greene, S. S. (2014). “Robbing Peter to Pay Paul”: Economic and cultural explanations for how lower-income families manage debt. Social Problems, 61(1), 1–21. https://doi.org/10.1525/sp.2013.11262
Tay, L., Batz, C., Parrigon, S., Kuykendall, L. (2017). Debt and subjective well-being: The other side of the income-happiness coin. Journal of Happiness Studies, 18(3), 903–937. https://doi.org/10.1007/s10902-016-9758-5
Townsend, R. M. (1994). Risk and insurance in village India. Econometrica, 62(3), 539–591. https://doi.org/10.2307/2951659
Turinetti, E., Zhuang, H. (2011). Exploring Determinants Of U.S. Household Debt. Journal of Applied Business Research, 27(6), 85–92. https://doi.org/10.19030/jabr.v27i6.6468 .
Wachowski, M. (2020). Świadomość kredytowa w polskich gospodarstwach domowych w świetle badań własnych. Studia Ekonomiczne, 21(394), 104–124.
Wałęga, A., Wałęga, G. (2018). O badaniach zadłużenia gospodarstw domowych w Polsce. Wiadomości Statystyczne, 63(9), 5–26. https://doi.org/10.5604/01.3001.0014.0691 .
Wałęga, G. (2010). Determinanty zadłużenia gospodarstw domowych w Polsce w świetle wybranych teorii konsumpcji. W: Z. Dach (red.), Otoczenie ekonomiczne a zachowania podmiotów rynkowych (s. 114–133). Polskie Towarzystwo Ekonomiczne. http://www.krakow.pte.pl/pliki/Rozdzial_4.pdf .
Wijaya, A., Zainurossalamia, S., Darma, D. C. (2020). Life-Cycle Hypothesis for Consumption Pattern: Example from Indonesia. International Journal of Advanced Science and Technology, 29(4), 4712–4720. http://sersc.org/journals/index.php/IJAST/article/view/24898 .
Winterich, K. P., Nenkov, G. Y. (2015). Save like the JONESES: How service firms can utilize deliberation and informational influence to enhance consumer well-being. Journal of Service Research, 18(3), 384–404. https://doi.org/10.1177/1094670515570268 .
Włodarczyk, J. (2013). Nierówności dochodowe w Polsce według rozkładów Pareto i Boltzmanna-Gibbsa. Problemy Gospodarki Rynkowej. Polska i Świat, (130), 76–87. https://www.ue.katowice.pl/fileadmin/_migrated/content_uploads/7_J.Wlodarczyk_Nierownosci_Dochodowe....pdf .
Wong, K. Y., Lynn, M. (2019). Credit card cue effect: How mere exposure to credit card cues promotes consumers’ perceived financial well-being and spending. International Journal of Bank Marketing, 38(2), 368–383. https://doi.org/10.1108/IJBM-01-2019-0010 .
Zeldes, S. P. (1989). Consumption and liquidity constraints: An empirical investigation. Journal of Political Economy, 97(2), 305–346.
